Stan Lee

Ξεκινώντας να γράψω αυτό το άρθρο, αναρωτιέμαι τι να πρωτοπώ. Και αυτό γιατί  νιώθω δέος στο όνομα του ανθρώπου για τον οποίο θα σας αναφέρω σήμερα. Το έργο του,  από το 1939 μέχρι σήμερα,  τον έχει αναγάγει σε συνώνυμο των Αμερικανικών Super Hero Comics. Από την ζωηρή και άκρως δημιουργική του φαντασία, έχει γεννηθεί ένας τεράστιος αριθμός χαρακτήρων,  μέσα στους οποίους συμπεριλαμβάνονται αρκετοί από τους πιο διάσημους χαρακτήρες στην Ιστορία των κόμικς.

 Είναι ο πρώτος σεναριογράφος που έδωσε στους ήρωες του  σύνθετες και περίπλοκες ψυχοσυνθέσεις  με αποτέλεσμα να φαντάζουν πιο ανθρώπινοι, πιο υπαρκτοί. Έτσι  οι Super heroes, έγιναν πιο προσιτοί στον αναγνώστη που μπορούσε  πια να ταυτιστεί μαζί τους.  
Συνείσφερε στα Αμερικανικά κόμικς  με πολύπλευρο  και καθοριστικό  τρόπο. Ένας από αυτούς ήταν  η έξυπνη και σταδιακή πίεση  που άσκησε μέσα από τα σενάρια των ιστοριών  του,   στην επιτροπή λογοκρισίας  εκείνης της εποχής (Comics code Authority) για να αλλάξει  και να αναθεωρήσει τις πολιτικές της.  
Τα Αμερικανικά κόμικς του χρωστούν πολλά. Η παρακαταθήκη που άφησε στην κουλτούρα τους, είναι ακόμα και σήμερα ανεξίτηλη. Ήταν  ένας από τους πρώτους ανθρώπους που τα οραματίστηκε  ως μια άκρως κερδοφόρα  βιομηχανία και συνέβαλε στην δημιουργία της όσοι λίγοι.   Με ποιο τρόπο;  Οδήγησε την επέκταση - μεταμόρφωση της Marvel Comics από έναν μέτριας εμβέλειας εκδοτικό οίκο σε ένα παγκόσμιο Multimedia κολοσσό. Όλοι τον ξέρουν ως καταπληκτικό εγκέφαλο, λίγοι  όμως του αναγνωρίζουν το πόσο καλός επιχειρηματίας υπήρξε στο παρελθόν.
  Οι αναγνώστες έβλεπαν και βλέπουν  στον Stan Lee,  το  πρόσωπο της εταιρείας. Τον ταυτίζουν μαζί της, τον αγαπούν  και ο ίδιος αποδέχθηκε αυτό το ρόλο και αυτή την αγάπη με χαρά. Η Persona  που έχει δημιουργήσει είναι αγαπητή σε όλους και ακόμα και σήμερα δεν σταματά να είναι ένας ξεχωριστός Showman, που συμβολίζει κάθε  Comic lover, κάθε Comic geek.

  To  πραγματικό του όνομα είναι Stanley Martin Lieber αν και σε όλους μας είναι γνωστός ως Stan Lee. Όνομα που αποφάσισε να υιοθετήσει  νομικά ως το πραγματικό του πριν από κάποια χρόνια.

Γεννήθηκε  στις 28 Δεκεμβρίου του 1922 στην Νέα  Υόρκη και πιο συγκεκριμένα σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Manhattan. Εβραίο ρουμανικής καταγωγής, γιος των μεταναστών Celia & Jack Lieber . Ο πατέρας του ήταν ράφτης που δούλευε σποραδικά μετά την εποχή του οικονομικού κραχ,  (Great Depression),  έτσι μετακόμισαν στο Bronx . Εκεί όταν ήταν 9 χρονών γεννήθηκε και ο αδερφός του Larry.  Πολλά χρόνια αργότερα αυτά τα δυο αδέρφια  μαζί θα σκεφτόντουσαν - δημιουργούσαν τον Iron Man.Το copyright αποδίδεται όμως μόνο στον Stan.
 Πήγε στο De Witt Clinton High School.  Εκεί ανακάλυψε και την αγάπη - ικανότητα του στο γράψιμο. Κατάφερε να το βγάλει μόλις στην ηλικία των 16/5 χρονών!!  - Θεωρήθηκε ως boy wonder. 

  Μέλος μιας όχι ιδιαίτερα εύπορης οικογένειας αναγκάστηκε από μικρός να δουλεύει. Κάποιες από τις δουλειές που έκανε εκείνη την περίοδο ήταν να γράφει επικήδειους σε μια τοπική μικρή εφημερίδα, να πουλάει Sandwiches σε γραφεία στο Rockefeller Center ή να πουλάει συνδρομές της New York Herald Tribune.
Με την βοήθεια του θείου του Robbie Solomon  ο οποίος ήταν γαμπρός του ιδιοκτήτη - εκδότη   του pulp magazine ' Martin Goodman,  έπιασε δουλειά το 1939 ως βοηθός σε μία από τις εταιρείες του . Στην τότε ονομαζόμενη ''Timely Comics''. Τα καθήκοντα που του είχε αναθέσει το πρώτο του αφεντικό ο Joe Simon ,  συμπεριλάμβαναν να αλλάζει μελάνι στα μελανοδοχεία των σχεδιαστών, να τους φέρνει φαγητό κτλ...
Οι παιδικές του φιλοδοξίες να γίνει σεναριογράφος άρχισαν να παίρνουν μορφή το 1941 μέσα από το ''Captain America # 3'', όπου ανέλαβε το ρόλο του Text Filler. Εκεί υιοθέτησε για πρώτη φορά και το ψευδώνυμο Stan Lee.

Ο πρώτος χαρακτήρας που δημιούργησε ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας. Για το ποιος ήταν ο άλλος δημιουργός, εικάζονται τα ονόματα των Jack Binder και Alex Schomburg.  Tο  όνομα αυτού του χαρακτήρα ήταν Destroyer και πολεμούσε τους Ναζί. Εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 1941 μέσα από το Mystic Comics # 6.

Εκείνη η χρονική  περίοδος  ονομάστηκε Golden Age of Comics.  Από την φαντασία του πήραν μορφή και άλλοι χαρακτήρες εκείνη την εποχή. Μαζί με τον  Jack Alderman δημιούργησε τον Father Time που εμφανίστηκε μέσα από το Captain America #6. Ο πρώτος εξολοκλήρου δικός του χαρακτήρας ήταν ο  ο Jack Frost ( κάτι σαν τον Iceman). Εμφανίστηκε μέσα στο USA comics #1 που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1941. 
Τότε σε ηλικία 19 μόλις χρονών,  παίρνει την θέση του προσωρινού εκδότη, αφού ο Simon και ο βασικός του συνεργάτης Jack Kirby  αποχωρούν λόγο διαφωνίας με τον Goodman. O μικρός Stan, έδειξε πως έχει  ικανότητες αλλά και  προοπτικές  για μελλοντική εξέλιξη. Έτσι κατάφερε να γίνει  editor in chief  και art director στον τομέα των κόμικς της εταιρείας. Θέση που κράτησε μέχρι το 1972 που πλέον ανέλαβε την θέση του βασικού εκδότη, μετά την αποχώρηση του Goodman.

Το 1942 κατατάσσεται στον Αμερικανό στρατό στο σώμα Signal Corps ( κάτι σαν τις δικές μας διαβιβάσεις). Μην φανταστείτε πως πήρε μέρος ποτέ σε κάποια μάχη... Κατα την διάρκεια της θυτείας του, δεν σταματάει να γράφει σενάρια, λεζάντες  και να σκέφτεται νέους Super Hero. Την θέση του στην Timely Comics μέχρι το 1945 που επέστεψε από το στρατό είχε αναλάβει ο Vincent Fago.  Eπιστρέφει λοιπον στην Νέα Υόρκη, παντρεύεται την Joan Clayton Boocock, αγοράζει δυο σπίτια και κάνει δυο κόρες. Την Joan Celia Lee (1950) και την Jan Lee ( 1953) που δυστυχώς πεθαίνει τρείς μέρες μετά την γέννηση της.
Το 1950 η Timely Comics μετονομάζεται σε Atlas Comics. O Lee τότε έγραφε σενάρια κάθε είδους. Romance, Westerns, Sci-fi, adventure, horror, medieval. Οτιδήποτε για να μπορέσει να συντηρήσει την οικογένεια του.
 Την δεκαετία του 50  όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, πέρασε πολλές φορές από  το νού του, να σταματήσει να ασχολείται με τον χώρο τον κόμικς. Είμαστε τυχεροί βέβαια που δεν το έκανε.
Ο λόγος ήταν πως τα κόμικς δεν ήταν πλέον κερδοφόρο επάγγελμα.  Η αγορά τους είχε δεχθεί τεράστιο πλήγμα. Βασικός αίτιος για αυτό ήταν η ίδρυση της Comics Magazine Associaton of America, τον Σεπτέμβριο του 1954.  Πρόεδρος της ήταν ο Charles  Murphy ο οποίος θέσπισε μια πολιτική κατεύθυνση που στόχο της είχε να προάγει τα ήθη και να περιορίσει το ακατάλληλο περιεχόμενο που απευθυνόταν στην νεολαία (Comics code Authority).

Με άλλα λόγια μια πολιτική όπου η λογοκρισία  βρισκόταν σε όλο της το μεγαλείο.  Η Atlas Comics  εφόσον ήθελε να διανέμονται κανονικά τα προϊόντα της, αναγκάστηκε να συμμορφωθεί με  αυτές τις κατευθύνσεις και ο Lee αναγκάστηκε να πατήσει φρένο στην Φαντασία του. Κάποια από τα σενάρια του παρ΄όλα εκείνης της εποχής,  ισορροπούσαν με ιδιαίτερη πονηριά,  μεταξύ της λογοκρισίας και της ελευθερίας του λόγου.

Στα τέλη της δεκαετίας του 50 το πολιτικό σύστημα άρχισε να αλλάζει μορφή. Ο  κορυφαίος Julius Schwartz  τότε εκδότης της DC,  άδραξε την ευκαιρία, επαναφέρει το αρχέτυπο του υπέρ ήρωα στο προσκήνιο και κάνει μεγάλη επιτυχία με την νέα εκδοχή του Flash και με την δημιουργία της πρώτης ομάδας υπέρ ηρώων - Justice League.
Έτσι ο Goodman αναθέτει στον Lee να δημιουργήσει και αυτός μια νέα ομάδα υπέρ ηρώων.. Αυτή ήταν και η αρχή μιας τεράστιας σεναριακής καριέρας. Οι ήρωες του Lee, δεν είχαν καμία σχέση με το πρότυπο των μέχρι τότε Super Hero που στην ουσία στόχευαν σε καθαρά  εφηβικό κοινό. Απέκτησαν πρωτόγνωρο ρεαλιστικό υπόβαθρο για τα δεδομένα του τότε. Έπαψαν να είναι οι τέλειοι χαρακτήρες και απέκτησαν προβλήματα  και αδυναμίες όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος. Βαριόντουσαν, ήταν κυκλοθυμικοί και τσακώνονταν μεταξύ τους. Είχαν οικονομικές δυσκολίες και δεν τα πήγαιναν πάντα καλά με το αντίθετο φύλλο. Είχαν το δικαίωμα να είναι μελαγχολικοί και να φοβούνται... Η ταύτιση των αναγνωστών ήταν μαθητικά αναμενόμενη.

 Ο τεράστιος Jack Kirby έχει επιστρέψει στο δυναμικό των κόμικς της εταιρείας και έτσι οι δυο τους δημιουργούν τους Fantastic Four. Ο τίτλος αυτός ήταν μια ανέλπιστη επιτυχία που οδήγησε τον Lee και τους σχεδιαστές της εταιρείας στην δημιουργία και άλλων νέων ηρώων. Αυτή η κορυφαία συνεργασία γέννησε και τους : Hulk, Iron -man,  Avengers, Thor και X-MEN.  Κάνα δυο τυχαίους Super Hero μωρέ..
 Αυτή ήταν και αρχή της  άνοιξης  των Αμερικανικών κόμικ (Silver age of Comics). Εκείνη την εποχή,  δημιούργησε με τον Bill Everett  τον  Daredevil,  ενώ με τον Steve Ditko δημιούργησε τον Doctor Strange και τον πιο επιτυχημένο υπέρ ήρωα της Marvel,  τον Spider man!!!  Τότε άρχισε να δημιουργείται μετά από δικιά του ιδέα  και το λεγόμενο Marvel Universe,  όπου όλοι οι χαρακτήρες μοιράζονταν και συνυπήρχαν.

Συνολικά έχει δημιουργήσει πάνω από 200 και κάτι χαρακτήρες. Αν προσπαθήσω να τους αναφέρω όλους δεν θα τελειώσω αυτό το άρθρο ποτέ...
Η ανανέωση που έφερε  αυτός ο άνθρωπος στα κόμικς δεν αφορούσε μόνο το σενάριο και τους χαρακτήρες αλλά και στο ότι κάθε κόμικ ήταν μια προσπάθεια να αγγίξει τον αναγνώστη και να του δημιουργήσει μια αίσθηση ''κοινότητας''. Μια γεύση άμεσης επαφής με τους δημιουργούς. Για αυτό και με δικιά του απόφαση, στους τίτλους κάθε ιστορίας θα αναγραφόταν όχι μόνο ο writer & penciller αλλά και ο inker & letterer.  O αναγνώστης έπρεπε να νιώσει πιο κοντά στους δημιουργούς. Να μάθει και να ξέρει περισσότερα. Μέσα από την στήλη που έγραφε με το όνομα ''Stan's Soapbox'',  επικοινωνούσε με εκατομμύρια αναγνώστες. Βήμα, βήμα ξεκίνησε μια comic mania που από τότε δεν έχει σταματήσει.  Το moto που χρησιμοποιούσε -  Excelsior,  έγινε το σήμα κατατεθέν του. Αυτή την ιδιαίτερα προσιτή στάση απέναντι σε κάθε comic lover, την τηρεί ακόμα και σήμερα. Μπράβο του.  Αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσω,   ασχέτως αν  υπάρχει η πιθανότητα  να αποτελεί μέρος της επαγγελματικής και κοινωνικής του βιτρίνας - εικόνας.. 


Το 1971 ήταν η χρονιά που μπήκε μπροστάρης, αν και με έμμεσο τρόπο  στον αγώνα κατά της λογοκρισίας.Το  τότε Αμερικανικό  υπουργείο Υγείας και Εκπαίδευσης, θεώρησε πως τα κόμικς αγγίζουν ένα σημαντικό πληθυσμό της νεολαίας και του ζήτησε να γράψει μια ιστορία για τον κίνδυνο των ναρκωτικών. Τότε έγραψε ενα Substory διάρκειας τριών τευχών, που κυκλοφόρησε μέσα από τα The Amazing Spider man # 96-98. Μέσα σε αυτή, ο καλύτερος φίλος του Peter Parker είχε εθιστεί σε ναρκωτικές ουσίες -  χαπάκια αν δεν κάνω λάθος.  Η επιτροπή λογοκρισίας αρνήθηκε να δώσει την  άδεια - σφραγίδα της για να κυκλοφορήσει. Ο λόγος ήταν η απεικόνιση ναρκωτικών ουσιών. Το κατά των ναρκωτικών περιεχόμενο θεωρήθηκε άσχετο. Με την συμπαράσταση του Goodman και με την ελπίδα πως h κυβέρνηση  θα δεχόταν την αίτηση φερεγγυότητας που έκαναν , ο Lee την έκδωσε.  Το κόμικς πούλησε  πολύ καλά και η Marvel δέχθηκε διθυραμβικά σχόλια για  την κοινωνική της ευαισθησία και για την εταιρική της ευθύνη απέναντι στους νέους. Σαν αποτέλεσμα η επιτροπή λογοκρισίας αναγκάστηκε να επιτρέψει την αρνητική απεικόνιση ναρκωτικών και να χαλαρώσει σε πάρα πολλά θέματα την πουριτανική κριτική της.  Ο Lee μέσα από τις ιστορίες του συνέχισε να κάνει  κοινωνικά σχόλια για τον πραγματικό κόσμο. Αφορούσαν θέματα όπως ο ρατσισμός, o φανατισμός κάθε μορφής, οι διακρίσεις κ.α. 

Τα χρόνια που ακολούθησαν ασπάστηκε τον ρόλο της δημόσιας εικόνας της Marvel. Άρχισε να κάνει πολύ συχνές τηλεοπτικές και δημόσιες εμφανίσεις, διαλέξεις σε κολέγια κ.α. Το 1981 μετακόμισε στην California για να αναπτύξει το κινηματογραφικό και τηλεοπτικό τμήμα της εταιρείας. Από τότε είναι executive producer σε  κάθε  project και δεν χάνει την ευκαιρία να κάνει cameo εμφανίσεις σε κάθε τηλεοπτική ή κινηματογραφική μεταφορά. Για σύντομο χρονικό διάστημα υπήρξε και ο πρόεδρος όλης της εταιρείας αλλά αποχώρησε καθώς όπως ο ίδιος είπε '' το να είσαι πρόεδρος έχει να κάνει πιο πολύ με νούμερα και οικονομικά  και όχι με την δημιουργία. Εγώ είμαι καλός στο να δημιουργώ και όχι στην αριθμητική. 
Το 1998 μαζί με τον Peter Paul έφτιαξαν την Stan Lee  Media -  Production and Marketing studio.  To 1999 είχε 165 άτομα προσωπικό και μπήκε στο χρηματιστήριο . Το 2000 ο Peter Paul  βρέθηκε ένοχος για παράνομες αγοραπωλησίες μετοχών. Το 2001 η εταιρεία γλυτώνει με δυσκολία την πτώχευση. O Lee δεν βρέθηκε ποτέ αναμειγμένος σε αυτή την κομπίνα.

 Το 2000 ο Lee έκανε την πρώτη  του δουλειά για την αντίπαλη DC comics.  O τίτλος ήταν Just imagine και αποτελούσε ένα re- imagining του ίδιου,  επάνω στους χαρακτήρες Superman, Batman, Wonder Woman, Green Lantern  και Flash. 
Ιδιαίτερη δουλειά κατά την γνώμη μου. Προσέγγισε αυτούς τους ήρωες από τελείως διαφορετική σκοπιά. Δεν θα την έλεγα όμως και επιτυχημένη. Για να είμαι ειλικρινής θα την πω εμετική.. Νομίζω  βασικά πως το έκανε επίτηδες.  Πως ήταν ένα σκόπιμο χτύπημα από το εσωτερικό της...Για αυτό εισχώρησε στους κόλπους της. Για να την καταστρέψει.. .Δεν γίνεται αγαπήτε Lee να κάνεις τέτοιες ηλίθιες αλλαγές στην φιγούρα του Batman!!! Απλά δεν γίνεται !!!!
 Για πολλούς ήταν και η απόδειξη πως ο Lee σεναριακά πλέον έχει κουραστεί και δεν έχει να παρουσιάσει κάτι καινούργιο. Είναι πλέον μιας κάποιας ηλικίας και πρέπει να αποσυρθεί από κύριος δημιουργός. Μαζί τους και εγώ.
Νομίζω πως δεν χρειάζεται να αναφέρω  πως η σειρά δεν πήγε καλά εμπορικά. Ούτε τα σχόλια των θαυμαστών της DC...
 

Το 2001 μαζί με τον Gill Champion και τον Arthur Lieberman, φτιάχνουν την POW Entairtenment ( Films. T//V, Video Games). Τότε για τον κανάλι Spike TV, ετοιμάζει μια  animation σειρά με ηρωίδα την  Stripepperella ( περίπου σαν την Barb wire).
 To 2006 η Marvel γιορτάζει τα 65 του χρόνια και ξεκινάει μια σειρά  κόμικ με αυτοτελής ιστορίες ενός τεύχους. Πρωταγωνιστής  ήταν ο  ίδιος ο Stan Lee.  Μέσα στα καρέ, ζει πολλές περιπέτειες και   συναντά πολλούς από τους χαρακτήρες που έπλασε.
 To 2007 στο Comicon International  αποκτά την πρώτη του Action Figure. Η υποδοχή της ήταν θερμή και πούλησε σαν τρελή. Μάλλον ο κάθε κομιξάκιας Αμερικάνος ήθελε από ένα Stan Lee στην συλλογή του.
Το 2009 παράγει σε συνεργασία με την Ιαπωνική εταιρεία Bones, το πρώτο του manga, με τίτλο Heroman . το οποίο έγινε το animation το 2010. 
Το 2011 ξεκίνησε την συγγραφή ενός μιούζικαλ με τον  τίτλο '' The Ying and the Yang - Battle of Tao.  To 2012  στο  San Diego Comic-Con International, ανακοίνωσε την έναρξη ενός καναλιού στο youtube με το όνομα '' Stan Lee's World of Heroes''. To πρόγραμμα του συμπεριλαμβάνει πολλές από τις δουλειές που έκανε στο παρελθόν. 
Για την ηλικία του θα έλεγε κανείς  πως είναι τρομερά δραστήριος...
.Από το 2010 λειτουργεί και το Stan Lee Foundation. Ίδρυμα που σκοπός του είναι να προάγει τις τέχνες και τα γράμματα.

Έχει ασχοληθεί με κάθε μέσο των Media .Δεν πιστεύω πως υπάρχει κάποιος κομιξάκιας που να μην γνωρίζει την χαρακτηριστική φωνή του. Σίγουρα θα έχετε παίξει κάποιο video game ή θα έχετε δει κάποια ταινία.

Για το έργο του έχει  βραβευθεί τρείς φορές με το  Hugo Award, μια φορά με το Saturn Award, μια φορά με το Producers Guild of America Award, μια φορά με το National Medal of Arts και πολλά πολλά άλλα..
Έχει  μπει  επίσης στο Jack Kirby Hall of Fame,  Will Eisner hall of fame και έχει αποκτήσει το δικό του αστέρι στο Hollywood walk of fame.

Πολυπράγμων και πολυμήχανος, έχει καταφέρει όσα λίγοι άνθρωποι στην ιστορία των Media.  To πιο σημαντικό όμως θα έλεγα πως είναι ο σεβασμός και η αγάπη που έχει κερδίσει όλα αυτά τα χρόνια από εκατομμύρια κόσμο. Μην λέμε μαλακίες - μπορεί να είναι πια πορνόγερος αλλά είναι ένας αξιαγάπητος πορνόγερος.

Η προσφορά του είναι τεράστια στην 9 τέχνη. Το όνομα του όσα χρόνια και να περάσουν θα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα Αμερικανικά κόμικς .Διαμόρφωσε την κουλτούρα τους και της έδωσε τεράστια παγκόσμια επιρροή.